Як прадпрымальнікаў адукоўваюць за мяжой?
Яны там вучацца самі. Ведаеце, што мяне ўзрушыла, калі я быў у адным з універаў ЗША? Мы прыйшлі на сустрэчу з групай звычайных студэнтаў першага альбо другога курсу і спыталі, хто з іх працуе. Руку ўверх пацягнулі амаль усе. Другое пытанне было (яго падказаў выкладчык) – колькі чалавек працуе ў двух месцах адначасова. Засталася палова рук. Як вы думаеце, які вынік будзе ў нас?
Калі казаць пра навуку кіравання – мэнэджмент, то існуюць розныя школы і плыні з глыбокім фундаментальным базісам і гісторыяй. Цэнтрамі навучання з'яўляюцца ўніверсітэты, каледжы, бізнэс-школы.
У катэгорыі стартапаў існуюць экасістэмы іх развіцця, уключна з конкурсамі, мітапамі, акселерацыйныя праграмы, ментарскія сесіі. Вельмі шмат увагі надзяляецца менавіта перадачы досведу ад паспяховых бізнэсоўцаў да пачаткоўцаў.
У якім варыянце мадэль заходняй бізнэс-адукацыі магла б прыжыцца ў нас?
Па маім перакананні, у такім самым, як і на Захадзе. Зараз пайшла тэндэнцыя інтэграцыі нашых бізнэс-школаў у сусветную адукацыйную прастору, распрацоўка крытэраў і стандартаў навучання, уключэнне ў глабальную рэйтынгавую сістэму.
Беларуская экасітэма стартапаў і падтрымкі прадпрымальніцтва пачала актыўна развівацца пракладна 5 гадоў таму, і яна толькі фармуецца. Сёння існуе безліч конкурсаў бізнэс-праектаў, такія як Venture Day, Invest and Startup Weekend, праект "Мой бізнэс" на АНТ, Sosial Weekend, конкурс прадпрымальніцкіх ідэй ад бізнэс-школы ІПМ, рэспубліканскі конкурс прадпрымальніцкіх праектаў, 100 ідэй для Беларусі. Гэта магчымасць прадэманстраваць сябе, каманду і праект, атрымаць фідбэк, усталяваць карысныя кантакты, пагутарыць з экспертамі і, магчыма, нават з інвестарамі.
Галоўны ж вынік удзелу ў такіх праектах – матывацыя і акрэслены вектар для далейшага развіцця, карысныя кантакты.
Карысна таксама ўдзельнічаць у хакатонах, у межах якіх цягам кароткага перыяду (як правіла, 1-3 дні) можна прайсці шлях ад ідэі да больш-менш жыццяздольнага выніку. Ён знаходзіцца ў сферы пашырэння сеткі кантактаў, ацэнкі ідэі, магчыма, стварэння каманды. Напрыклад, напрыканцы красавіка пройдзе Clean&Health Tech Hackathon – туды варта завітаць. Перыядычна здараюцца хакатоны ў супрацы з гульцамі стартап-рынку іншых краінаў, напрыклад, Startup Sauna.
Дзе можна павучыцца бізнэсу і заглыбіцца ў гэтае асяроддзе ў нас?
Атрымаць больш сістэмныя веды, прасунуцца далей у развіцці сябе як прафесіянала можна ў праектах доўгатэрміновых адукацыйных праграм. Напрыклад, можна глядзець у бок Tech Minsk, Талака.Школы, звязанай з сацыяльным прадпрымальніцтвам, праграм праекту "Бізнэс-Маладосць". Шэраг адукацыйных курсаў і праграм у анлайне можна знайсці на платформе Coursera і наогул шмат дзе.
Навуку кіравання можна спасцігаць як у сцянах фармальных адукацыйных устаноў (бізнес-школа ІПМ, XXI век кансалт, ІБМТ БГУ, бізнэс-школа EMAS ды іншыя), так і на больш нефармальных адукацыйных праграмах – "Расці", ШУМ.
Хацеў бы адзначыць, каб нікога не пакрыўдзіць, што мой погляд не прэтэндуе на безумоўную ісціну. Існуюць іншыя магчымасці развіваць сябе. Як я ўжо казаў, важна быць адкрытым, вызначыць для сябе мэты развіцця і актыўна адсочваць, шукаць адукацыйныя магчымасці.
З чаго можна пачаць, калі жадаеш заняцца сваёй справай?
Важна заглыбіцца ў гэтае асяроддзе, прыгнуць у раку. Я так і зрабіў некалькі гадоў таму, здаецца, не патануў, барахтаюся яшчэ. Іншымі словамі, уявіце слоік з гуркамі, і што будзе, калі ў яго трапіць новы, несалёны.
Пакідаючы алегорыі ў баку, скажу, магчыма, банальную рэч – галоўнае пачаць. Далей пры дапамозе рацыянальных суадносінаў практыкі і тэорыі – рухацца наперад. Дарэчы, ёсць шэраг кніг, якія дапамогуць як аснова, тэорыя. Рэкамендую кнігі Тарасава, Фрыдмана, Адзізіса, Форда, Манна, Кенэдзі, Чалдзіні, Рыда, а таксама кнігі па тэматычных накірунках: перагаворы, маркетынг, прадажы, лідарства. У галіне стартапаў ёсць свае "маст рыд" – "Стартап" Кавасакі, "Lean Startup" Райса, "Стартап без бюджэту" і шмат іншых.
А як дзелавыя гульні ўплываюць на развіццё прадпрымальніцкіх расткоў у чалавеку?
Гульні – вельмі распаўсюджаны і эфектыўны спосаб навучання, які, дарэчы, выкарыстоўваецца не толькі ў людзей… Дзелавыя гульні як накірунак могуць без рызыкі натрэніраваць у прымяненні новых ведаў, дазваляюць атрымаць хуткую зваротную сувязь. Карысна паўдзельнічаць не толькі самому, але і запрасіць партнёраў ды паназіраць за іх мадэллю паводзінаў: вельмі цікавыя рэчы адкрываюцца часам. Галоўнае слова пры гэтым – без рызыкі, то бок сітуацыя мадэлюецца, яна віртуальная, але досвед атрымоўваецца рэальным. Умова атрымання выніку – аналіз гульні, высновы на будучыню.
У Беларусі ёсць цэлыя клубы дзелавых гульняў, якія праводзяць, напрыклад, сімуляцыі "Грашовы паток". Ці для развіцця мэнэджарскіх навыкаў існуе тэхналогія талінскай школы мэнэджараў "Кіраўніцкі паядынак", патрэніравацца можна ў аднайменным клубе, які ладзіць рэгулярныя заняткі ў Мінску. Ёсць Case-клубы (выпрацоўка і аналіз рашэння канкрэтнай бізнэс-сітуацыі), клубы дэбатаў (можна пракоцаць навык перамоваў). Таксама час ад часу бачу анонсы трэнінгаў, у якіх выкарыстоўваюць гульневыя методыкі.
Такое мерапрыемства, як Ліпень. PRO, якое ты ладзіў, што можа даць удзельнікам?
Адразу заўважу, што такіх імпрэз у Беларусі ладзіцца дастаткова шмат. Магу агучыць прыклад Probuisness'а. Кожную восень праходзіць Тыдзень прадпрымальніцтва, форумы пра бізнэс у інтэрнэце "Деловой интернет" і "Тыдзень байнэту", моладзевы бізнэс-форум "Лiпень.PRO".